Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkların Belirtileri ve Korunma Yolları
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH), korunmasız cinsel ilişki sırasında vücut sıvıları aracılığıyla bir kişiden diğerine bulaşan hastalıklardır. Dünyada ve ülkemizde oldukça yaygın olan bu hastalıklar, genellikle fark edilmeyen ya da hafif belirtilerle seyreder, ancak zamanla ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Dünya sağlık örgütünün güncel verilerine göre her gün 1 milyondan fazla kişi cinsel yolla bulaşan enfeksiyon etkenlerinden biri ile enfekte olmaktadır. Bu nedenle belirtiler, tanı ve tedavi yöntemlerinin yanı sıra korunma yolları hakkında bilgi sahibi olmak büyük önem taşır.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Nasıl Bulaşır?
CYBH’lar, korunmasız cinsel ilişki yoluyla yaygın olarak bulaşsa da, ameliyat, diş çekimi, kan transfüzyonu gibi cerrahi işlemler sırasında veya doğum esnasında anneden bebeğe de geçebilir. Her ne kadar cinsel ilişki ana bulaşma yolu olsa da, cilt teması, enfekte kan ürünleri ve cerrahi işlemler de bulaşma riskini taşır.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkların Belirtileri
CYBH’ların en önemli özelliklerinden biri, erken dönemdeki belirtilerinin genellikle hafif seyretmesi ve tedavi edilmediğinde daha ciddi komplikasyonlara yol açmasıdır. Bu nedenle herhangi bir şüpheli ilişki ya da belirti durumunda hızlıca bir uzmana başvurulmalıdır. Genel olarak görülen belirtiler şunlardır:
- Üretral ya da vaginal akıntı
- İdrar yaparken yanma hissi
- Cinsel ilişkide ağrı
- Genital bölgede siğil veya uçuklar
- Testislerde şişme ve ağrı
- Ateş ve kas ağrıları
Bu belirtiler farklı hastalıklarla da karışabilir, dolayısıyla kesin tanı için bir uzmana başvurulması gereklidir.
Yaygın Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar
Bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar oldukça yaygındır ve erken teşhis ile tedavi edilebilir. İşte en sık görülen cinsel yolla bulaşan hastalıklar:
- Gonore (Bel Soğukluğu): Neisseria gonorrhoeae bakterisinin neden olduğu bu hastalık, sarı-yeşil renkli akıntı, idrar yaparken yanma ve pelvik ağrı gibi belirtilerle kendini gösterir. Tedavi edilmediğinde kısırlık gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
- Frengi (Sifiliz): Treponema pallidum bakterisinin neden olduğu bu hastalık, ağrısız yara(ülser) ile başlar ve ilerleyen dönemlerde ateş, baş ağrısı ve kilo kaybı gibi belirtiler gösterir. Tedavi edilmediğinde ise nörolojik ve kardiyovasküler sorunlara neden olabilir.
- Klamidya: Chlamydia trachomatis bakterisi tarafından oluşturulan bu hastalık, erkeklerde ve kadınlarda üretrit (genelde beyaz üretral akıntı) gelişmesine neden olur. Tedavi edilmediğinde pelvik inflamatuar hastalık, kısırlık ve dış gebelik gibi komplikasyonlara yol açabilir.
- Genital Siğiller (HPV): İnsan papilloma virüsü (HPV) cinsel temas yoluyla bulaşan bir virüstür. Genital bölgede siğillere yol açan bu virüs, uzun vadede kadınlarda rahim ağzı erkeklerde de penis ve anogenital kanser gibi ciddi hastalıklara neden olabilir.
- Herpes (Uçuk): HSV virüslerinin neden olduğu genital herpes, su dolu kabarcıklar şeklinde kendini gösterir. Enfeksiyon kontrol altına alınsa da nüks etme riski oldukça yüksektir.
CYBH’ların Tanı ve Tedavisi
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların tanısı, genellikle hastanın tıbbi öyküsü, fiziksel muayene ve laboratuvar testleri ile konulur. Penil veya vajinal akıntıdan alınan örneklerin incelenmesi, kan ve idrar testleri tanıda önemlidir. Tedavi ise hastalığın türüne göre değişiklik gösterir:
- Bakteriyel enfeksiyonlar (Gonore, Klamidya, Frengi) genellikle antibiyotiklerle tedavi edilir.
- Viral enfeksiyonlar (HPV, Herpes, HIV) antiviral ilaçlarla kontrol altına alınmaya çalışılır, ancak tamamen ortadan kaldırılamaz.
- Trikomonas gibi parazitlerin neden olduğu enfeksiyonlar, antiparazitik ilaçlarla tedavi edilir.
Tedavi sürecinde partnerlerin de aynı anda tedavi görmesi bulaşma riskini azaltmada oldukça önemlidir.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklardan Korunma Yolları
Korunma, bu hastalıkların önlenmesinde en etkili yöntemdir. İşte dikkat edilmesi gereken bazı korunma yolları:
- Korunmasız cinsel ilişkiye girmemek: Prezervatif kullanımı, CYBH’lara karşı en etkili koruma yöntemlerinden biridir. Ama kesin koruma ağlamaz.
- HPV aşısı: Özellikle rahim ağzı kanserine yol açabilen HPV enfeksiyonlarına karşı aşılanma, önemli bir koruma sağlar.
- Cinsel partner sayısının sınırlanması: Sadık bir ilişki içinde olmak, hastalıkların bulaşma riskini azaltır.
Unutmayın, erken teşhis ve tedavi hayati öneme sahiptir. Eğer herhangi bir cinsel yolla bulaşan hastalık belirtisi fark ederseniz, zaman kaybetmeden bir sağlık profesyoneline başvurun.
